Jubileumuitgave, verschenen te Amsterdam in het zestigste geboortejaar van de auteur. In deze Keuromnibus werden die boeken opgenomen die het meest markant zijn voor de verschillende facetten van dit schrijverschap.

In Wilde lantaarns, de roman die voor ‘t eerst verscheen in 1940, verbeeldt hij de strijd tussen de veenarbeiders en de boeren in dat afgelegen stuk Nederland, waar de drie noordelijke provincies aan elkaar grenzen.

De noodlottige liefdesdriften, die de winkeldochter Janina – ‘het meisje met de zijden kousen’ – bij de boerenzoon en de turfarbeider oproept, zijn even knap geregistreerd als de sociale en erotische spanningen, die de grote rol spelen in de roman De vrijheid gaat in ‘t rood gekleed. Dit op Guadeloupe tijdens de Franse revolutie spelende boek – met die titel zo uitdagend en triomfantelijk als de regel uit een gedicht! – verscheen voor ‘t eerst in 1945.

De roman Ziet, een mens! van 1963 handelt over de Haagse jaren van Vincent van Gogh, toen deze einde 1881 na een bittere liefdesontgoocheling naar Den Haag vluchtte om zich daar door radicaal aanpakken tot schilder te vormen. Hij komt in contact met de vrouw van de straat, Sien, met wie hij gaat samenwonen. De altruïstische jongere broer Theo, die in de Parijse kunsthandel werkt en al rotsvast in Vincents geweldige talent gelooft, houdt hem en de zijnen in het leven. Dóór de ongehoorde misères van het dagelijkse bestaan heen wil Vincent de ijzeren muur van heersende hypocrisie, decadentie en vooroordeel slopen en zich een weg ‘sabelen’ naar een kunst, die de waarheid van mens en natuur verkondigt.

Inderdaad vormt hij zich tot de geheel nieuwe schilderkunstige doorgronder en verbeelder van de menselijke figuur en het landschap. Maar het prille meesterschap wordt duur betaald. Door kunstenaars en kunsthandel van zijn tijd niet erkend, door gebrek ondermijnd, bedrogen in zijn illusies over ‘de zuivere ziel van het volk’. door de terugval van Sien in de dronkenschap en de prostitutie, gekrenkt in zijn hoop op het begeerde gezinsgeluk, staat Vincent in het najaar van 1883 voor ons als een mens zonder geluk of rust, die opgejaagd wordt naar een weg van grootheid maar óók nog van groter leed.

In het korte verhaal De merrie, in 1966 geschreven, verbeeldt hij een der meest omstreden aspecten van het vóórrevolutionaire Rusland: dat van de lijfeigenschap. De Russische landheer Kankrin wordt hevig verliefd op een van zijn lijfeigenen, de mooie, wilde Anna. Met geweld maakt hij zich ten slotte van het meisje meester, maar hij merkt dat in wezen hij met zijn gekwetste trots de verliezer is en Anna met haar bij alle schoffering ongebroken zuiverheid de meester. Kankrin ziet dan in dat hij en zijn soort aan de dood vervallen zijn.

Inhoud:

●     De vrijheid gaat in het rood gekleed
●     De merrie
●     Ziet, een mens!
●     Wilde Lantaarns

Uitgeverij De Arbeiderspers Amsterdam
[1967]